MUSTAFA KALAYCI

 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ BAŞKANLIĞINA

Asgari ücretin vergi dışı bırakılması ve çalışanların vergi yükünün hafifletilmesi amacıyla hazırlanan “31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun Bazı Maddelerinde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” gerekçesi ile birlikte ekte sunulmuştur.

Gereğini arz ederiz.

  Mustafa KALAYCI

Konya Milletvekili

GENEL GEREKÇE

İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nde “Çalışan her kimsenin kendisine ve ailesine insanlık haysiyetine uygun bir yaşayış sağlayan ve gerekirse her türlü sosyal koruma vasıtalarıyla da tamamlanan adil ve elverişli bir ücrete hakkı vardır” hükmü yer almaktadır. Ücretin temel insan haklarının güvencesi altında bir sosyal hak niteliğini taşıması, asgari ücretin kaynağını ve temelini oluşturmaktadır.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının “Ücrette Adalet Sağlanması” başlıklı 55 inci maddesinde de, “ücret emeğin karşılığıdır” denilmekte ve çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alma konusunda Devlete görev verilmektedir. Aynı maddenin son fıkrasında da, “Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur” denilmektedir.

22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu'nun 39 uncu maddesi gereğince, iş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin asgari ücretini tespit etmekle, kamu ile işçi ve işveren temsilcilerinden oluşturulan Asgari Ücret Tespit Komisyonu görevli bulunmaktadır.

           Asgari Ücret Yönetmeliği’nde, “Asgari ücret: İşçilere normal bir çalışma günü karşılığı olarak ödenen ve işçinin gıda konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün koşullarına göre asgari düzeyde karşılamaya yönelik ücrettir” şeklinde tanımlanmaktadır.

Halen (1/7/2011-31/12/2011 döneminde) uygulanan ve Asgari Ücret Tespit Komisyonunun 28/12/2010 tarihli ve 2010/1 sayılı Kararı ile işçi temsilcilerinin muhalefetine karşılık oyçokluğuyla belirlenmiş olan asgari ücret tutarı aylık 837 TL’dır.   

Asgari ücretin bugünkü tutarıyla, çalışanların aileleri ile birlikte gıda, konut (kira, elektrik, su, yakıt), giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde bile olsa, karşılaması mümkün değildir.

Ayrıca, asgari ücretten gelir vergisi, sosyal sigorta ve işsizlik sigortası işçi payı, damga vergisi vb. kesintiler yapılmaktadır. Zaten düşük belirlenen asgari ücretten yine kesinti yapılmaktadır. Böylece asgari ücret, tespit edildiği andan itibaren yetersiz, çelişkili ve tutarsız olmaktadır.

Asgari ücretin, yönetmelikte tarif edildiği şekilde, zorunlu ihtiyaçları günün koşullarına göre asgari düzeyde karşılamaya yönelik belirlenmelidir.

Asgari ücret, çalışanın kendisine ve ailesine insanlık onuruna uygun bir yaşayış sağlayabilecek düzeyde olmalıdır. İşçiye ödenen net asgari ücret, mutlaka açlık sınırının üzerinde olmalıdır. Ücretlilerin vergi yükü de düşürülmelidir.

Bu Kanun Teklifi ile asgari ücretin vergi dışı bırakılması ve ücretlilerin vergi yükünün hafifletilmesi amaçlanmaktadır.

MADDE GEREKÇELERİ 

MADDE 1– 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Asgarî geçim indirimi” başlıklı 32 inci maddesi ile Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde uygulanacak asgarî geçim indirimi belirlenmiştir. 

Mevcut hükümlere göre asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının; ücretlinin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 diğer çocuklar için % 5’i olarak öngörülmüştür.

Teklifte ise ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarının tamamı asgarî geçim indirimine konu edilmektedir.

Bu değişiklikte, ilgili mevzuata göre çalışanların zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak için belirlenmesinin öngörülmüş olması nedeniyle asgari ücretten gelir vergisi alınmaması amaçlanmaktadır. Bu durum, bekar asgari ücretli için halen 658,95 TL olan net asgari ücretin % 7,1 oranında artmasını sağlayacaktır.

Böylelikle; asgari ücretliden vergi alınmaması ve bütün çalışanların ücret gelirlerinin asgari ücret kadar kısmının vergi dışı bırakılması sağlanmaktadır.

MADDE 2– 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Esas tarife:” başlıklı 103 üncü maddesi ile gelir vergisine tabi gelirlere uygulanacak belirlenmiştir.

Mevcut hükümlere göre 2011 yılı itibariyle ücret gelirleri;

9.400 TL’ye kadar % 15

23.000 TL’nin 9.400 TL’si için 1.410 TL, fazlası % 20

80.000 TL'nin 23.000 TL’si için 4.130 TL, fazlası % 27

80.000 TL’den fazlasının 80.000 TL’si için 19.520 TL, fazlası % 35

oranında vergilendirilmektedir. 

Teklifte ise; tarifedeki % 15 vergi nispetinin % 10 olarak uygulanması ve bu oranın uygulanacağı ücret geliri tutarının da (2011 yılı rakamlarıyla) 12.000 TL’na yükseltilmesi öngörülmektedir.  

Bu değişiklikte; çalışanların gelir vergisine esas yıllık ücret gelirinin 12.000 TL’lık kısmına %10 vergi oranının uygulanması suretiyle ücret gelirlerinden alınan gelir vergisinin azaltılması amaçlanmaktadır. Bu Teklifin 1 inci maddesinde öngörülen asgari geçim indirimi ile birlikte dikkate alındığında özellikle düşük ücret alan çalışanların ücretlerinde önemli tutarda bir artış sağlanmaktadır. Böylelikle; asgari ücret vergi dışı kalmakta ve çalışanların vergi yükü kısmen hafifletilmektedir.

MADDE 3– Yürürlük maddesidir.

MADDE 4– Yürütme maddesidir. 

31/12/1960 TARİHLİ VE 193 SAYILI GELİR VERGİSİ KANUNUNUN BAZI MADDELERİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ

MADDE 1– 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 32 nci maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir..

“Asgarî geçim indirimi

Madde 32 – Ücretin gerçek usûlde vergilendirilmesinde asgarî geçim indirimi uygulanır.

Asgarî geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgarî ücretin yıllık brüt tutarıdır. Gelirin kısmî döneme ait olması halinde, ay kesirleri tam ay sayılmak suretiyle bu süreye isabet eden indirim tutarları esas alınır. Asgarî geçim indirimi, bu fıkraya göre belirlenen tutar ile 103 üncü maddenin ikinci fıkrasındaki gelir vergisi tarifesinin birinci gelir dilimine uygulanan oranın çarpılmasıyla bulunan tutarın, hesaplanan vergiden mahsup edilmesi suretiyle uygulanır. Mahsup edilecek kısmın fazla olması halinde iade yapılmaz.

Ücretlerin vergilendirilmesinde asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra, varsa teşvik amaçlı diğer indirim ve istisnalar dikkate alınır.

Asgarî geçim indiriminin uygulamasına ilişkin usûl ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.”

MADDE 2–193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“Esas tarife:

Madde 103 – Gelir vergisine tabi gelirler;

9.400 TL’ye kadar % 15 (ücret gelirlerinde 12.000 TL’ye kadar % 10)

23.000 TL’nin 9.400 TL’si için 1.410 TL (ücret gelirlerinde 12.000 TL’si için 1.200 TL), fazlası % 20

53.000 TL’nin 23.000 TL’si için 4.130 TL (ücret gelirlerinde 80.000 TL’nin 23.000 TL’si için 3.400 TL), fazlası % 27

53.000 TL’den fazlasının 53.000 TL'si için 12.230 TL (ücret gelirlerinde 80.000 TL’den fazlasının 80.000 TL’si için 18.790 TL), fazlası % 35

oranında vergilendirilir.”        

MADDE 3- Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

MADDE 4- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.