ENVER ERDEM

Değerli milletvekilleri, 338 sıra sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve Bazı Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına İlişkin Tasarı'nın 1'inci maddesi için verilmiş olan önerge üzerinde söz almış bulunmaktayım. Yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Değerli milletvekilleri, tasarının 1'inci maddesi 13 ilde büyükşehir belediyesi kurulmasını, 29 büyükşehir belediyesinin sınırlarının mülki sınırlara çıkarılmasını, bu 29 ildeki büyükşehirlerin köylerinin tüzel kişiliğinin ortadan kaldırılması, yine bu büyükşehirlerdeki il özel idarelerinin tüzel kişiliklerinin kaldırılması ile bucak ve bucak teşkilatlarının kaldırılmasını düzenliyor. Biz de vermiş olduğumuz önerge ile biraz önce de gerekçelerini açıkladığım şekilde, değerli milletvekilleri, merkez nüfusu 410 bin olan Elâzığ ili ile yine 354 bin olan Sivas ilinin, 355 bin olan Batman ilinin ve Değerli Bakanımızın da memleketi olan Ordu ilinin de büyükşehir yapılmasıyla ilgili bu düzenlemenin genişletilmesini arz ediyoruz.

Şimdi, değerli milletvekilleri; tabii, büyükşehir yasasıyla ilgili konuşurken bir defa, düzenlemenin bu maddesiyle ilgili, belediyeler kırsala hizmet etmekte gerçekten yetenekli idari birimler mi, ona bakmak lazım. Çünkü, büyükşehir belediyelerinin veya belediyelerin kırsala hizmet etme konusunda dünyada ünlü olmadıklarını görüyoruz. Bu nedenle de, zaten bizde de gerek köylere hizmet götürme birlikleri, gerekse il özel idaresi gibi yapılar oluşturulmuştur. Şimdi, dolayısıyla bu yapıları ortadan kaldırarak sadece belediye yapılanmasıyla kırsala hizmet etmenin, aslında yönetimde hizmetleri daha ileri seviyeye götürmek için doğru bir seçenek olmadığını ifade etmek istiyorum.

Yine bu düzenlemede mülki sınırların, büyükşehir belediyesi sınırlarının mülki sınırlara çıkartılmasına da dünyada emsali var mı noktasında baktığımız zaman bunun da dünyada istisnai birkaç tane örneği var değerli milletvekilleri. Bir tanesi Amerika'da Washington, diğeri Atina ve Almanya'da Berlin'de ve sanırım Hamburg'da olması gerekiyor. Dünyada 3-4 tane ilde uygulanan mülki
sınırlarla büyükşehir belediye sınırlarının çakıştırıldığı uygulamalar var. Peki, bu uygulamalara baktığımız zaman, -biraz önce de konuşuldu- bu uygulamaların arkadaşlar, Atina'da ve Washington'da özel yönetimler, Almanya'daki federal yönetimin bir uygulamasının sonucu olarak ortaya çıkmış yönetimler olduğunu görüyoruz. Dolayısıyla, bu uygulamanın temelde merkezî yönetimin gücünü azaltan özerk ve federal yapıların ortaya çıkmasına neden olacak bir düzenleme olduğunu zaten defaatle ifade ettik.

Değerli milletvekilleri, bu tasarının idari, mali ve siyasi sonuçları var. İdari sonuçlarına baktığımız zaman, Türkiye'de yönetim sistemi değiştiriliyor. Türkiye'nin demokratik parlamenter bir yönetim şekli var. Şimdi, deniyor ki: "Biz, bu demokratik parlamenter yönetimi, bir başka yönetimle -başkanlık sistemi, yarı başkanlık sistemi veya partili cumhurbaşkanı sistemiyle- değiştireceğiz." İyi, hoş da şimdi, bu yönetimlerin her birinin kendine özgü sıkıntılı tarafları var.

Dünyada bütün milletler, yaşadıkları süreç içerisinde kendi yönetimlerini geliştirmişler. Biz de yüz yıllık bu demokratik parlamenter sistemin yaşadığımız sıkıntıları ile sorunlarını çöze çöze bu safhaya getirmişiz. Şimdi, bir gün kalkacağız, yönetim sistemini artık bir aklıevvelin isteğiyle değiştireceğiz. Böyle bir şey Türkiye'nin sorunlarını çözmek için yeterli olmaz değerli milletvekilleri. Bunun mali sonuçları var. Mali sonuçları en azından 3 katrilyon lira gibi -eski rakamla- bir maliyet getiriyor. Yine, köylerimize, köylülerimize getirdiği sonuçlar var.

Burada üzerinde durulması gereken en önemli bir husus da değerli arkadaşlar, il özel idareleri, İl Özel İdaresi Kanunu'nun 4'üncü maddesine göre, illerin kurulmasıyla beraber kurulan yapılardır. Şimdi, siz bu kanunla özel idareleri kaldıramazsınız yani ili kaldırmadan özel idareyi kaldıramazsınız. Biraz önce söyledik?

(Mikrofon otomatik cihaz tarafından kapatıldı)

ENVER ERDEM (Devamla) - Bakın, Anayasa'ya, İç Tüzük'e, kanunlara, hepsine aykırı düzenlemeler var. Üç noktayı ayrıca, göz ardı ediyorsunuz. Dolayısıyla, daha sonra, burada, ben daha değişik konularda karşınızda olacağım.

Hepinize saygılar sunarım.