LÜTFÜ TÜRKKAN

Sayın Başkan, Değerli Milletvekilleri,

180 Sıra sayılı “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı” üzerine söz almış bulunuyorum. Yüce heyetinizi saygıyla selamlıyorum.

Yasa ile özellikle İstanbul'da birçok binanın yıkım kararı ile karşı karşıya kalacağı Hükümet tarafından defalarca dile getirildi. Her binanın yıkılmasına gerek olmadığı, güçlendirme maliyeti yıkım maliyetinin yüzde 40'ının altında ise güçlendirme yapmanın  daha ekonomik olduğu açıktır.

Van depreminin ardından hazırlanan ve kısa bir süre içerisinde yasalaşması beklenen “Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı”nın ile ilgili  yasanın mutlaka çıkması gerekmektedir. “Ancak bu yasa ile bazı mevzuat eksiklikleri giderilmeli. Bu mevzuat sistemi değişmeden yasalaşırsa eksik kalacaktır.

Özellikle güçlendirme çalışmasına girecek vatandaşlara ruhsat ve belediye mevzuatlarında kolaylıklar sağlanmalı. Zaman içinde imarı değişen bölgelerde bina sahibi lehine düzenleme yapılmalı. Ruhsat harçlarından muaf olunmalı. Yapılan çalışmalar mimari değişikliğe sebep olmuyorsa, mimari proje tadilatı aranmamalı.

Yapı sahibi, yaptırdığı güçlendirme ile kendisine ilave alan yaratmıyorsa mevcut durum korunmalı ve tabii en önemlisi apartman kararında oy çokluğu aranmalı. Yüzde 100 katılım sağlamak, hiçbir binada mümkün olamıyor. Yasa, mutlaka güçlendirme konusunu da içermeli.

Kentsel dönüşüm yasası ile vatandaşa, ‘Binanı incelet, eğer depreme dayanıklı değilse evini yıkıp yapacaksın ya da mühür vurulacak' dendiğini, bunun çok ciddi bir mesele olduğunu dillendiren vatandaşlarımız kaygılıdır. “Eğer güçlendirme maliyeti, yıkıp yeniden yapmanın maliyetinin yüzde 40'ını aşmıyorsa, güçlendirme yapmak daha ekonomiktir.

Vatandaşlarımız yasa çıkmadan uzman firmalarla veya üniversitelerle görüşmeliydi.

Maalesef güçlendirme konusunda yetkin olmadığı halde bu durumu fırsat bilen rantçılar da var, bunlara dikkat edilmeli. Vatandaşımızın bir kısmı güçlendirme yapmak istiyor, ancak pahalı olduğu ve toplu ödeme için bütçesinin uygun olmadığı fikrine sahip.

Bence finansman kolaylığı sağlayarak, bu tarz çalışmalar Türkiye genelinde yaygınlaşsın ve vatandaşın işinin kolaylaşmasını dilemekteyiz. 

Sadece İstanbul'da riskli en az 500 bin bina bulunduğunu, vatandaşların binalarıyla yüzleşerek üniversite onaylı sağlam raporlarını hazır etmeleri gerektiğini hatırlatmamıza gerek olmasa diye düşünüyorum.

Türkiye'de özellikle kriz dönemlerinde yapılan binaların büyük bir bölümünün demir- beton kalitesinin düşük olduğunu, İstanbul'da 1975-1990 yılları arasında yapılan binaların durumunun malzeme açısından iyi olmadığını ve korozyon riskinin de çok önemli bir konu olduğunu, sağlam binalarda bile bu riskin var olduğunu vurgulamak gereklidir diye düşünüyorum.

Korozyonun kanser virüsü gibi demirlere büyük zarar verdiğini, bunu günümüzde kullanılan yapı kimyasalları ile onarmanın mümkün olduğunu da hatırlatırım. 

Türkiye'nin bir bina envanterinin olmayışının çok ciddi bir dezavantaj olduğunu, özellikle İstanbul için net bir sayı söylemenin çok zor olduğunu apaçık ortadadır. 

Bu yasa ile; Yurttaşın mülkiyet hakkına tecavüzün yasal temeli oluşturulmaktadır. Bütün yetki Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile TOKİ’de toplanmaktadır.

Yurttaş arasında ayrımcı uygulamaların temeli atılmaktadır. Uygulama sırasında yapılacak yardımlar hak değil de lütuf gibi sunulmaktadır.

Orman, zeytincilik, askeri yasak bölgeler, turizmi teşvik, kültür ve tabiat varlıklarını koruma, kıyı, mera kanunları gibi doğa-çevre-kültür varlıklarını koruyup geliştirmeyi amaçlayan kanunların bu kanunun uygulanmasını engelleyici ve bu kanuna aykırı hükümlerini uygulamadan kaldırmaktadır.

Afet riskini gerekçe göstererek hazırlanan “ Afet Riski Altındaki alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun Tasarısı”, ülkemizin de imza atmış olduğu günümüz Uluslararası Afet Politikasının temel ilkelerini tanımamaktadır.

Yani, Uluslararası politika, risk azaltma çalışmalarında öncelikle şehir bütünü için sakınım planlarının hazırlanmasına, dar gelirli kesimlerin risklerinin giderilmesine, yani toplumla ortak çalışmalara öncelik verir.

Türkiye “risk azaltma” ödevlerini yerine getirecek bir kurumlaşmayı 20 yıldır başlatamamış durumdadır.

Bu kanun tasarısı tehlikelerin ve risklerin bilimsel, gerçekçi ve tartışılmaz bir ölçüsünü tanımlayabilecek bir yeteneğe sahip değildir.

Bu kentsel dönüşüm yasası değil kentsel ölüşüm yasasıdır. Taraf ve etrafınıza kentsel paylaşım yasası olarak da tarihe geçecektir.